Đồng chí Phan Đăng Lưu với cách mạng Việt Nam và quê hương Nghệ An

Người con ưu tú của quê hương Nghệ An

Đồng chí Phan Đăng Lưu sinh ngày 5/5/1902, tại thôn Đông, xã Tràng Thành, nay là xã Hoa Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An, trong một gia đình nhà Nho giàu truyền thống ưu nước. Sinh ra, lớn lên ở một miền quê giàu truyền thống lịch sử, văn hóa, tiêu biểu cho tinh thần yêu nước, bất khuất của dân tộc, đồng chí Phan Đăng Lưu đã sớm kế thừa, phát huy những giá trị quý báu của vùng đất, con người Nghệ An để hình thành nên ý chí cứu nước, cứu dân, trở thành nhà cách mạng tiền bối tiêu biểu của Đảng và Cách mạng Việt Nam.

Bằng những hoạt động cách mạng sôi nổi, phong phú, với những cống hiến to lớn đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc, đồng chí đã góp phần làm rạng danh cho quê hương, đất nước. Quê hương xứ Nghệ rất đỗi tự hào đã sinh ra những người con ưu tú của dân tộc, trong đó có đồng chí Phan Đăng Lưu là một danh nhân cách mạng tiêu biểu.

Phan Đăng Lưu sinh ra vào lúc hệ tư tưởng Nho giáo ở nước ta đã tỏ ra bất lực trước yêu cầu của cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc trong điều kiện lịch sử mới. Nhận thấy rõ hạn chế này nên anh đã từ bỏ Nho học, chuyển sang học ở trường Tiểu học Pháp – Việt ở Vinh nhằm tiếp thu những tiến bộ của văn hóa phương Tây. Tốt nghiệp tiểu học, anh thi vào trung học. Khi học hết năm đầu bậc trung học tại Trường Quốc học Huế, anh quyết định thi vào Trường Canh nông thực hành ở Tuyên Quang, vì anh cho rằng ” Người trí thức không chỉ nghĩ đến danh lợi cho riêng mình, mà phải lo điều ích nước, lợi dân. Muốn vì lợi ích của nhân dân, của quê hương mình thì tốt nhất là vào học trường Canh nông, vì nước ta là nước nông nghiệp, nhân dân ta tuyệt đại đa số là nông dân, nghề nông là gốc của nước… Hiện nay ích nước, lợi dân không gì bằng mở mang nông nghiệp, mà muốn thế, thì phải thâu thái những cái hay của các nước văn minh trong nghề đó”. Sau khi tốt nghiệp hạng ưu, năm 1923, anh được Giám đốc Sở Canh nông Bắc Kỳ bổ trí làm việc ở trạm nghiên cứu tơ tằm Thanh Ba, Phú Thọ. Mới đầu anh dồn sức làm việc, nhưng anh đã hoàn toàn thất vọng nhận ra rằng một công chức dưới chế độ thực dân không thể thực hiện được hoài bão lớn lao như hằng mong muốn. Anh chuyển sang nghiên cứu say sưa các môn khoa học chính trị – xã hội.

Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An Thái Thanh Quý nêu rõ: Trong tiến trình dựng nước, giữ nước của dân tộc Việt Nam, Nghệ An là vùng đất giàu truyền thống lịch sử, văn hóa và cách mạng. Từ mạch nguồn của truyền thống đó đã sinh ra, nuôi dưỡng nhiều người con ưu tú, có nhiều đóng góp công trạng vẻ vang cho đất nước, làm rạng rỡ quê hương Nghệ An. Đồng chí Phan Đăng Lưu là một trong những tên tuổi tiêu biểu đó.

Đối với quê hương, mặc dù thời gian hoạt động ở Nghệ An không nhiều, nhưng đồng chí Phan Đăng Lưu đã có những đóng góp rất quan trọng cho phong trào cách mạng của quê nhà, nhất là việc tiếp tục xây dựng, củng cố cơ sở cách mạng, làm tiền đề cho thắng lợi về sau.

Phát huy truyền thống của quê hương Xô Viết, học tập tấm gương người cộng sản bất khuất, kiên trung Phan Đăng Lưu, Đảng bộ, nhân dân Nghệ An đã không ngừng nỗ lực vươn lên đạt được nhiều thành tựu trong phát triển. Đặc biệt, hơn hai năm qua, trước ảnh hưởng và tác động của đại dịch COVID-19, Đảng bộ, nhân dân Nghệ An đã phát huy cao độ tinh thần đoàn kết, huy động sức mạnh cả hệ thống chính trị, kiểm soát hiệu quả dịch bệnh, nỗ lực duy trì, khôi phục, phát triển kinh tế xã hội. Tốc độ tăng trưởng kinh tế năm 2021 đạt 6,2%, quý 1/2022 đạt 6,52%; thu ngân sách đạt trên 19.500 tỷ đồng, vượt xa dự toán được giao năm 2021.

Việc xây dựng nông thôn mới tiếp tục đạt nhiều kết quả tích cực, toàn tỉnh đã có trên 300 xã đạt chuẩn nông thôn mới, chiếm trên 73%. Văn hóa, xã hội có nhiều tiến bộ. Quốc phòng, an ninh được giữ vững. Niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước ngày càng được nâng lên, tạo nền tảng vững chắc để tỉnh tiếp tục phát triển nhanh, toàn diện trong giai đoạn tới.

Năm 1925, đồng chí đã tham gia phong trào đấu tranh yêu nước và được kết nạp vào Hội Phục Việt – tổ chức sau đó có các tên gọi khác là Hội Hưng Nam, Việt Nam Cách mạng Đảng, Tân Việt Cách mạng Đảng, rồi phát triển thành Đông Dương Cộng sản Liên đoàn – một trong ba tổ chức tiền thân của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Đồng chí Phan Đăng Lưu – Tấm gương sáng ngời về đạo đức cách mạng 

Với 39 năm tuổi đời, 16 năm hoạt động cách mạng liên tục, đồng chí đã hiến dâng trọn cuộc đời cho sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng và dân tộc, để lại hình ảnh cao đẹp của một nhà lãnh đạo tiền bối tiêu biểu của Đảng và cách mạng Việt Nam.

Đồng chí đã hai lần bị thực dân Pháp bắt giam và dùng mọi thủ đoạn xảo quyệt, dụ dỗ, tra tấn dã man. Khi bị kết án khổ sai đày lên nhà tù Buôn Ma Thuột, đồng chí được chi bộ Đảng ở đây kết nạp vào Đảng và tham gia ban lãnh đạo nhà tù.

Đồng chí đã hăng hái tham gia tổ chức các cuộc đấu tranh của tù nhân chống lại chế độ lao tù phản động; khéo léo tổ chức viết kiến nghị, viết báo đưa thông tin, tố cáo những chính sách tàn bạo của bọn cai ngục ra công chúng rộng rãi, tạo thành dư luận mạnh mẽ lên án chế độ nhà tù, khiến bọn cai ngục phải thực hiện cải thiện phần nào chế độ sinh hoạt của tù nhân.

Những năm tháng bị giam cầm tại nhà tù là môi trường đặc biệt để đồng chí đi tiên phong cùng với các chiến sỹ cộng sản kiên trung khác thể hiện tài trí và nghệ thuật đấu tranh trong tù, khôn khéo giữ bí mật về tổ chức Đảng và phong trào cách mạng, biến lao tù đế quốc thành trường học cách mạng. Khi bị đích bắt lần thứ hai, bị tòa án thực dân kết án tử hình, thời gian trong xà lim án chém, đồng chí vẫn một lòng kiên trung với Đảng, với cách mạng, giữ vững khí tiết của người cộng sản, trở thành tấm gương sáng về ý chí kiên cường, bất khuất trước kẻ thù, với tinh thần Phan Đăng Lưu “Còn sống còn chiến đấu, còn hơi thở, còn xây dựng Đảng.”

Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh Nguyễn Xuân Thắng khẳng định: Với kinh nghiệm hoạt động thực tiễn phong phú, năng lực tổ chức tài tình, đồng chí Phan Đăng Lưu đã chỉ đạo phát huy rất hiệu quả vai trò của báo chí cách mạng, đưa báo chí trở thành công cụ sắc bén trong công tác tuyên truyền, vận động và tổ chức lực lượng đấu tranh. Đồng chí vừa là nhà tổ chức, chỉ đạo công tác báo chí cách mạng, vừa là cây bút sắc sảo, một chiến sỹ tiên phong trên mặt trận báo chí, với nhiều bài viết tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng, khơi dậy tinh thần yêu nước, động viên, hướng dẫn nhân dân đấu tranh chống bọn thực dân đế quốc, bọn phản động thuộc địa.

Nhận thức rõ báo chí, văn học là những công cụ đấu tranh sắc bén, đồng chí Phan Đăng Lưu vừa xây dựng, chỉ đạo các tờ báo: Sông Hương tục bản, Dân, Dân tiến, Dân muốn; vừa trực tiếp đào tạo, đoàn kết tập hợp lực lượng báo giới, đặc biệt là các trí thức trẻ. Bản thân Đồng chí cũng là cây bút chủ lực viết các bài chính luận, tiểu phẩm văn học, bình luận văn học… Trên bước đường cách mạng, Đồng chí thường xuyên quan tâm bồi dưỡng chính trị và nghiệp vụ văn học – nghệ thuật cho đội ngũ trí thức trẻ, trong đó có các đồng chí Trịnh Xuân An, Trịnh Xuân Quang, Hà Thế Hanh, Tố Hữu, Thôi Hữu, Hồng Chương…

Sự nghiệp báo chí, văn học của đồng chí Phan Đăng Lưu có giá trị lý luận và thực tiễn sâu sắc, góp phần xây dựng nền móng của văn học cách mạng, khái quát những quan điểm khoa học và cách mạng về trí thức, về văn nghệ sĩ và nền văn học – nghệ thuật của những người cộng sản, mở đường cho nền văn học – nghệ thuật nước nhà phát triển.

Trước tình hình hầu hết các đồng chí trong Ban Chấp hành Trung ương bị thực dân pháp bắt trong nửa đầu năm 1940, nhiều đồng chí trong Xứ ủy Nam Kỳ chủ trương tiến hành khởi nghĩa, đồng chí Phan Đăng Lưu là một trong những người sớm nhận thức được yêu cầu phải khẩn trương tổ chức tái lập Ban Chấp hành Trung ương và ngăn cuộc khởi nghĩa nổ ra khi thời cơ chưa chín muồi. Với sự phân tích sâu sắc điều kiện để khởi nghĩa, tương quan lực lượng giữa ta và địch, đồng chí đã kiên trì đề nghị hoãn cuộc khởi nghĩa, chờ ý kiến chính thức của Trung ương.

Đồng chí đã lên đường ra Bắc, tham gia tổ chức thành công Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương tháng 11/1940. Hội nghị đã cử ra Ban Chấp hành Trung ương lâm thời do đồng chí Đặng Xuân Khu (Trường Chinh) làm Quyền Tổng Bí thư và quyết định hoãn cuộc Khởi nghĩa Nam Kỳ.

Đây là những quyết định in đậm vai trò, tri thức sắc sảo và cống hiến của đồng chí Phan Đăng Lưu đối với sự nghiệp cách mạng, khắc họa sinh động chân dung một cán bộ lãnh đạo tài năng của Đảng và cách mạng Việt Nam.

Những năm tháng bị giam cầm, đày ải trong nhà tù đế quốc, đồng chí vẫn luôn kiên trung, giữ vững khí tiết của người cộng sản, nêu cao tinh thần bất khuất trước những âm mưu dụ dỗ, những đòn tra tấn tàn bạo của kẻ thù và trở thành hạt nhân đoàn kết, tổ chức tù nhân đấu tranh chống chế độ lao tù phản động, đồng thời là hình ảnh tiêu biểu về tinh thần không ngừng học tập, rèn luyện ý chí, bản lĩnh cách mạng.

Cuộc đời hoạt động cách mạng oanh liệt của đồng chí Phan Đăng Lưu tuy ngắn ngủi nhưng những đóng góp của Đồng chí cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc rất quan trọng và to lớn. Nhắc đến Phan Đăng Lưu là nhắc đến người chiến sĩ cộng sản kiên cường, mẫu mực, có lòng yêu nước, thương dân sâu sắc, một nhà lãnh đạo cách mạng có tầm nhìn xa trông rộng, đầy mưu lược, khôn khéo, dũng cảm, kiên cường; một nhà báo, nhà văn, nhà lý luận tiên phong xuất sắc, tiêu biểu của Đảng và cách mạng nước ta. Những cống hiến to lớn và tấm gương cộng sản sáng ngời của đồng chí Phan Đăng Lưu được toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta và các thế hệ mai sau đời đời trân trọng, ghi nhớ, biết ơn sâu sắc. Từ đó, nhiều trường học, con đường trên đất nước Việt Nam được đặt theo tên đồng chí Phan Đăng lưu như một sự biết ơn sâu sắc và thầm nhắc những thế hệ sau về công ơn của cha anh, tiếp thêm ý chí anh dũng, quyết tâm xây dựng và bảo vệ đất nước.

Kỷ niệm 120 năm Ngày sinh đồng chí Phan Đăng Lưu (05/5/1902 – 05/5/2022) là dịp để chúng ta ôn lại cuộc đời, tấm gương chiến đấu, hy sinh và những cống hiến to lớn của Đồng chí đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc; đồng thời, qua đó tuyên truyền, giáo dục về chủ nghĩa yêu nước, tấm gương đạo đức cách mạng sáng ngời của các cán bộ tiền bối tiêu biểu để các thế hệ hôm nay học tập, noi theo. Tưởng nhớ và biết ơn sâu sắc những cống hiến to lớn của đồng chí Phan Đăng Lưu, chúng ta nguyện noi gương Đồng chí và các nhà lãnh đạo tiền bối tiêu biểu của Đảng, phát huy tinh thần yêu nước, ra sức học tập, lao động, công tác và chiến đấu, đưa đất nước vượt qua mọi khó khăn, thách thức, thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, góp phần sớm hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc như nhà thơ Tố Hữu đã nhận định: “Phan Đăng Lưu là nhà lãnh đạo lỗi lạc, trí tuệ uyên bác, tác phong giản dị, gần gũi đã có sức cuốn hút lớp trí thức trẻ như chúng tôi và cả những trí thức lớn như cụ Phan Bội Châu, cụ Huỳnh Thúc Kháng…”./.